Erkan Akpınar: Eğer binaları güçlendirmiş olsaydık, bu kadar can kaybı yaşamazdık!

ÖZEL HABER – MELİH CAN ŞENOL

Yaşanan depremlerin ardından kentsel dönüşüm ve yapı güçlendirme konuları önemli bir gündem haline geldi. Bu konuda Nokta Gazetesi’ne özel açıklamalarda bulunan Kocaeli Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Erkan Akpınar, bina güçlendirmenin önemi ve tekniklerine yönelik önemli değerlendirmelerde bulundu.

“BİNALARIMIZI GÜÇLENDİRMİŞ OLSAYDIK BU KADAR CAN KAYBI YAŞAMAZDIK”

Bina güçlendirme konusuna gerek ciddiyetle yaklaşılmadığını vurgulayan Akpınar, “Biz eğer binaları güçlendirmiş olsaydık Kahramanmaraş depreminde de Gölcük depreminde de bu kadar can kaybı yaşamazdık. Maalesef bina güçlendirme konusunda vatandaşlarımızda da bir bilinçsizlik var. Ciddiyetle yaklaşılmıyor. ‘Ben güçlendirmeye inanmıyorum’ cümlesini çok fazla duyuyorum. Güçlendirme bir inanç konusu değil ki zaten. Bunlar bilimsel yöntemlerle sınanmış, sonuçları bilinen çeşitli teknikler. Bu teknikler doğru bir şekilde uygulandığı zaman yüzde yüz çalışan ve insanların canını kurtaran bir sonuç veriyor” dedi.

“TÜM KENTİ KISA SÜREDE YENİLEMEK OLASI DEĞİL”

Kentsel dönüşümün zaman ve maliyet bakımından deprem dirençli bir kent için yegâne ve alternatifsiz çözüm olmadığını belirten Akpınar, “Güçlendirildiği taktirde insanların hayatlarını kurtaracak binalara güçlendirme yapmak en doğru yaklaşım. Çünkü bu kadar kötü durumdaki binayı çok kısa bir sürede yenilenmesi olası değil. Maddi olarak da mümkün değil üstesinden gelmek oldukça zor diye düşünüyorum” ifadelerinde bulundu.

DEPREM DİRENÇLİ KENTLER

Gerekli binalarda güçlendirme yapılarak kentlerimizi deprem dirençli bir duruma getirebileceğimize dikkat çeken Akpınar, “Geçtiğimiz yıllarda İnşaat Mühendisleri Odası, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Kocaeli Üniversitesi ortaklığıyla envanter çalışması adını verdikleri çalışmayla hızlı tarama yöntemiyle binaların durumunu değerlendirdiler. Bu değerlendirme sonucunda durumu çok kötü olan binaları kesinlikle yenileyelim. Fakat güçlendirmeyle kurtarılabilecek binaları güçlendirirsek çok daha düşük bir maliyetle yine deprem dirençli bir kent oluşturmuş oluruz. Durumu alansal bazda, belki parsel veya mahalle bazında değerlendirmenin daha doğru olacağını düşünüyorum. Değerlendirmeye alının bir alandaki binaların çoğu çok kötüyse ve güçlendirme uygun alternatif değilse, bu durumda o alanın tümünde yenileme ve kentsel dönüşüm yapmak mantıklı. Tersi durumda yani çoğunluk güçlendirmeye uygunsa, tekil ve çok kötü durumdaki binaların yenilenmesinin yanında, diğerlerinin güçlendirilmesiyle o alandaki yapı stoğu depreme dayanıklı ve dirençli hale getirilebilir” şeklinde ifadelerde bulundu.

“GÜÇLENDİRME MUTLAKA GÜNDEME GELMELİ”

Bina güçlendirmenin kesinlikle gündeme gelmesi gerektiğini belirten Akpınar, “Maalesef bina güçlendirme gerek halk tarafından gerekse yönetimler tarafından ikinci planda kalmış bir durumda. Fakat güçlendirme mutlaka gündeme gelmeli. Hatta çok kötü durumdaki binaların haricindeki yapılarda ilk alternatif güçlendirme olmalı” dedi.

GÜÇLENDİRME NEDİR?

Güçlendirmenin temel ayrımına ilişkin bilgi veren Akpınar, “Güçlendirme temel olarak, sistem güçlendirme ve eleman güçlendirme olarak ikiye ayrılıyor. Sistem güçlendirmesi, binanın deprem esnasındaki deplasmanını azaltarak hasar görebilirliğinin aşağıya çekilmesini sağlıyor. Eleman güçlendirme ise örneğin, analiz sırasında deplasmanlar büyük çıkmıyor veya büyük çıkıyorsa bile sistem güçlendirmesi yaptıktan sonra kolon, kiriş gibi tekil elemanların güçlendirilmesini ifade ediyor” ifadelerinde bulundu.

GÜÇLENDİRME KRİTERLERİ

Bir yapının hangi durumlarda güçlendirme yapılıp yapılmayacağına değinen Akpınar, “Güçlendirme inşaat mühendisleri tarafından yapılacak analizler sonucunda yapıdaki hasar görebilecek elemanlar tespit ediliyor ve bu elemanların güçlendirilmesine yönelik tekrardan analizler gerçekleştiriliyor. Böylece yine analizler sonucunda hangi güçlendirme tekniğinin uygulanacağına karar veriliyor. Sonrasında bu tüm bu işlemlerin maliyeti çıkartılıyor. Eğer güçlendirme maliyeti binanın yeniden yapım maliyetinin yaklaşık olarak yüzde 40’ını aşmıyorsa güçlendirme maddi olarak doğru bir alternatif oluyor. Ama yüzde 40’ı geçmeye başlayınca yapının yeniden yapılması daha mantıklı bir süreç haline geliyor” dedi.

“VATANDAŞ BİNASIYLA İLGİLİ KİMDEN GÖRÜŞ ALACAK?”

Yapı güçlendirme konusunun muhatabının doğru bilgiye sahip inşaat mühendisleri olduğunun altını çizen Akpınar, “İnsanların bu konuda tecrübeli bu işi bilen birisini bulma isteğinin ortaya çıkması gerekiyor. Yani vatandaş binasıyla ilgili kimden görüş alacak? Bu çok sıkıntılı bir konu. Doğru bilgiye sahip olması kaydıyla bu sorunun cevabını verebilecek tek grup inşaat mühendisleridir. Jeologların, jeofizikçilerin bina hakkında yorum yapması doğru değil. Bu kalbi ağrıyan birinin eczacıya gitmesine benziyor” şeklinde konuştu.

“EN DOĞRU VE KESİN YOL ANALİZLERDİR”

Bir yapının sağlam olup olmadığının pek çok kritere bağlı olduğunu vurgulayan Akpınar, “Bir binanın sağlam olup olmadığını öğrenmenin en doğru ve kesin yolu analizlerdir. Beton iyi, zemin sağlam binam sağlam diye bir şey yok. Bunlar onlarca ölçütten yalnızca birkaç tanesidir. Yani sadece bunlara bakarak bina yıkılır veya yıkılmaz diyemezsiniz. Bunu değerlendirecek olan da yine doğru bilgi ve tecrübeye sahip bir inşaat mühendisidir. Bir inşaat mühendisi ne kadar tecrübeli olursa olsun analizler yapılmadan kesin bir yargıda bulunamaz. Bu tamamen kişisel bir görüştür. Betonu kötü olup yıkılmayan bina da var betonu iyi olup yıkılan bina da...” dedi.

“ESKİ OLAN HER BİNA YIKILACAK DİYE BİR ŞEY YOK”

Binanın depreme dayanıklılığı konusunda en kesin bilgiyi performans analizlerinin vereceğini belirten Akpınar, “Bu konularda kesin konuşmamak gerekiyor. Olasılıksal yaklaşmak gerekiyor. Bina eski diye kesin yıkılacak diye bir şey yok. Olasılık olarak eski binalar; evet daha kötüdür. Ama bu eski olan her bina depremde yıkılacak anlamına gelmiyor. Oransal olarak yeni binanın depremde ayakta kalma ihtimali daha yüksektir ama bunlar yüzde yüz eski binalar yıkılacak yeni binalar yıkılmayacak anlamına gelmiyor. Zaten Kahramanmaraş depreminde de bunları gördük. Buradaki asıl nokta bu binaların performans analizleridir.