Balkanlar'da sömürge yarışı: 2 milyar avro kimin olacak?

ABD-Rusya arasındaki sert çekişmenin odak noktası, Sırbistan'ın Jadar Vadisi'ndeki, önemli doğal kaynakların çıkarılması ve işlenmesiyle ilgilenen İngiliz-Avustralya devi Rio Tinto tarafından işletilen 2,14 milyar avroluk lityum madeni oldu.

ABD ve Avrupa, elektrikli araç bataryalarının önemli bir bileşeni olan lityumun bu Balkan ülkesinin topraklarında enerji geçişinde ve Çin'den bağımsızlıkta önemli bir rol oynayabileceğine inanırken, Rusya projeyi frenlemek istiyor.

2024 yazında on binlerce protestocu Sırbistan sokaklarına dökülerek Jadar Vadisi'ndeki lityum madenciliğine güçlü muhalefetlerini ifade etti. Protestoların ana nedeni çevresel kaygılar olsa da proje kısa sürede jeopolitik boyutlara ulaştı.

RUSYA ÇATLAĞI DERİNLEŞTİRİYOR

Özellikle protestocuların öne sürdüğü argümanlar, madenin suyu zehirleyeceği ve aynı zamanda Belgrad'a asit yağmuru getireceği korkusuyla ilgiliydi. Uranyumun gizlice bulunacağı iddiası gibi tipik bir örnek olan komplo teorileri de vardı.

Ancak Sırp hükümeti, Brüksel ve ABD'ye göre, Sırbistan'ın enerji zenginliğinin sömürülmesine yönelik güçlü tepki, yatırımın ilerlemesini engellemek ve ülkeyi Rusya'nın nüfuz alanı içinde tutmak amacıyla Moskova tarafından kışkırtılıyor.

The New Republic'in haberine göre, ABD'nin Sırbistan Büyükelçisi Christopher Hill, "Rusya, Sırbistan ile Batı arasında bir çatlak yaratma fırsatını değerlendirdi" derken, ABD Dışişleri Bakanlığı da aynı görüşü paylaşıyordu. büyük olasılıkla Kremlin'in maden hakkındaki dezenformasyonun yayılmasında doğrudan rol oynadığı iddia edildi.

58 BİN TON LİTYUM ÜRETİLECEK
Wall Street Journal'ın iddia ettiği gibi, bu dezenformasyon kampanyaları, Rusya'nın yurtdışındaki enerji projelerine yönelik daha geniş kapsamlı müdahale modelinin bir parçasıdır. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Enerjiden Sorumlu Müsteşarı Geoffrey Pyatt, Rusya'nın Avrupa genelinde enerji bağımsızlığı girişimlerini istikrarsızlaştırmayı amaçlayan önceki dezenformasyon kampanyalarıyla çarpıcı benzerliklerden bahsetti.

Wall Street Journal, Rusya'nın nihai hedefinin Sırbistan'ın AB'ye fazla yakınlaşmasını engelleyerek Balkanlar'daki nüfuzunu sürdürmek olduğunu öne sürüyor.

Rio Tinto'nun resmi internet sitesinde belirttiği gibi, Sırbistan'daki Jadar madeni dünyanın henüz kullanılmamış en büyük lityum madenciliği projelerinden biri . "Yadar lityum yatağının ölçeği ve yüksek kalitesi, elektrikli araç değer zincirine onlarca yıl boyunca lityum sağlama potansiyeli sunuyor."

Geçtiğimiz yaz Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić, yılda yaklaşık 58.000 ton lityum üretileceğini söyledi . Bu miktar, AB'nin mevcut lityum ihtiyacının yüzde 90'ına tekabül ediyor ve 1,1 milyon elektrikli otomobil üretmeye yetecek.