İlk turun kaybedeni anketler, kazananı Sinan Oğan

Biz gazeteciler de diğer vatandaşlar gibi araştırma şirketlerinin yaptığı anketlere bakarak seçimlerle ilgili öngörülerde bulunuyoruz. Seçim öncesinde yapılan neredeyse tüm anketlerin sonucu, sandıktan çıkan sonucun yüz seksen derece tersiydi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ortalama yüzde 45, Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu ise yüzde 49’un üzerinde görünüyordu. Hatta Muharrem İnce’nin adaylıktan çekilmesinin ardından yapılan anketlerde Kılıçdaroğlu elli artı biri yakalamış göründü. Yani anketler fena yanıldı. Herhalde şimdi oturup nerede hata yaptıklarını anlamaya çalışacaklardır. Belki de onlar hata yapmadı, seçmen gerçek tercihini söylemedi. Böyle şeyler olabiliyor dünyada da. En son hatırladığım, Trump’ın kazandığı ABD seçimlerinde de anketler böyle yanılmıştı. Seçmen Trump’a oy vereceğini saklamıştı.

Seçimin kazananı ise Sinan Oğan oldu. 2 milyon 800 binin üzerinde seçmenin oyunu alarak yüzde 5’i aşan bir oy oranına ulaşan Oğan, seçimi ikinci tura bırakma iddiasını gerçekleştirdi. Oğan’ın büyük oranda gençlerden oy aldığını tahmin etmek zor değil. Özetle “Ne HDP, ne HÜDAPAR” diyen genç seçmenler Oğan’ı destekledi. AK Parti’nin HÜDAPAR’la seçim ittifakı kurması, Yeşil Sol Parti ile seçime giren HDP’nin ise Kılıçdaroğlu’nu destekleyeceğini açıklaması sonrası böyle bir tepki ortaya çıkmıştı.

Türkiye’de yükselen bir milliyetçilik dalgası olduğu gerçeğini zaten biliyorduk. Z kuşağında muhafazakar eğilimler azalırken, yeni tür bir milliyetçilik artıyor. “Öfkeli Genç Türkler” diye tanımlanan bu seçmenin temel motivasyonu yabancı düşmanlığı. Suriyeli ve Afgan göçmenlere yönelik öfke motive ediyor bu milliyetçiliği. İYİ Parti, MHP ve Zafer Partisi’nin toplam oy oranı yüzde 22’ye ulaştı. Türkiye’de geleneksel olarak yüzde 10 olan milliyetçi oy iki katına çıktı diyebiliriz.

Sinan Oğan, seçimden önce yaptığı son açıklamada, ikinci turda taraflarla pazarlık yapacağını söylemişti. Kazanmaya yakın olan Erdoğan olduğuna göre, bakanlık ve cumhurbaşkanı yardımcılığı gibi talepleri olacağını söyleyen Oğan’ın Cumhur İttifakı ile anlaşması sürpriz olmaz.

Ekonomik sorunlara rağmen muhalefet bloğunun beklenen başarıya ulaşamadığını görüyoruz. CHP 2018 seçimlerine göre oyunu sadece 3 puan yükseltebildi. İYİ Parti’de bir değişiklik görünmüyor.

Seçime Yeşil Sol Parti adıyla giren HDP’de önemli bir kayıp var. 6 milyon seçmeni temsil ettiği söylenegelen HDP, bu seçimde kesinleşmeyen sonuçlara göre 4 milyon 742 bin civarında oy alabildi. Ayrı listeyle seçime giren Yeşil Sol Parti’nin ittifak ortağı TİP ise 900 binin üzerinde seçmenin oyunu aldı. HDP’den CHP’ye bir geçiş de söz konusu olmuş olabilir. Bu da bize HDP içinde Türk oylarının sanıldığından yüksek olduğunu düşündürüyor.

Seçimin en büyük kaybedeni AK Parti oldu. AK Parti neredeyse 2002 seviyesine geriledi. Siyasi hayatına yüzde 34,28 oy oranı ile başlayan AK Parti, kesin olmayan sonuçlara göre 35,49’da kaldı. Son seçimden beri AK Parti’nin 7 puan kaybettiğini görüyoruz. 2018’de 20 milyon 559 bin seçmenin oy verdiği AK Parti’ye bu kez 19 milyon 127 bin seçmen oy vermiş. Ekonomik sorunların faturasını seçmen AK Parti’ye kesmiş görünüyor.

Sadece AK Parti değil düşüşte olan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın desteğinde de önemli bir erozyon var. 2018’de yüzde 52,54 oy alan Erdoğan, an itibariyle yüzde 49,42 seviyesinde kalmış görünüyor. Erdoğan, siyasi hayatında ilk kez bir seçimi kazanamadı. Bunda en önemli etkenin de ekonomi olduğunu tahmin etmek zor değil.

Kılıçdaroğlu ise an itibariyle yüzde 44,95’te kaldı. 2018 seçimlerinde muhalif adayların toplam oy oranının yüzde 47 seviyesinde olduğunu hatırlarsak bu oran büyük bir başarısızlık diyebiliriz. Kılıçdaroğlu’nun seçim kampanyasını başarılı bulduğumu daha önce yazmıştım, hala da öyle düşünüyorum. Belki de İYİ Parti’nin ısrarla ifade ettiği gibi Kılıçdaroğlu doğru aday değildi. Meral Akşener, öfkeyle masadan kalkmakta belki de haklıydı.

Kocaeli’ye dönersek ne kadar kozmopolit bir kent olduğumuz bir kez daha görüldü. AK Parti 6, CHP 4, MHP 1, İYİ Parti 1, Yeşil Sol Parti 1, Yeniden Refah Partisi 1 milletvekili çıkardı. AK Parti bir vekilini kaybederken, CHP üç olan vekil sayısını dörde yükseltti.

İlk söyleyebileceklerim bunlar, seçim sonuçlarını değerlendirmeye devam edeceğiz.