“Çölün altındaki düğüm: Türkmenistan ekonomisinde sessiz çöküş mü, gizli yükseliş mi?”

Türkmenistan...
Haritada küçük, yeraltında dev…
Doğal gaz rezervleriyle zengin, ekonomik çeşitliliğiyle fakir bir ülke.
Dışarıdan bakıldığında güçlü bir devlet, içeriden incelendiğinde çatlaklarla dolu bir ekonomik yapı…

“Zenginlik, saklandığı toprakla değil; adaletle dağıtıldığı zaman anlam kazanır.”
@stratejivefikirler

Bir Enerji Cenneti Ama...
Türkmenistan, dünyanın en büyük doğal gaz rezervlerinden birine sahip.
Ancak bu zenginlik; refah, kalkınma ya da özgürlük getirmekten çok, sessiz bir bağımlılık zinciri üretmiş durumda.
Gaz var, para var, ama hesap verilebilirlik yok.
Ekonomik yapı büyük oranda devlet tekeline ve enerji ihracatına dayalı.
Ve bu, ülkeyi dış şoklara açık ve kırılgan hale getiriyor.

“Tek ayak üzerinde duran ekonomi, rüzgarla bile devrilir.”
@stratejivefikirler

Çin’in Gazla Gelen Tahakkümü
Türkmenistan’ın en büyük müşterisi Çin.
2023 verilerine göre Çin’e satılan doğal gaz, ülke gelirlerinin %80’ine yakınını oluşturuyor.
Yani Türkmenistan’ın bütçesi, Pekin’in havasına göre şekilleniyor.
Üstelik bu gaz ihracatının çoğu, yıllar önce alınan Çin kredilerinin geri ödemesi olarak yapılıyor.
Yani: Gaz gidiyor, para dönmüyor.
Bu, sessiz bir ekonomik işgal.

“Borçla kurulan köprüden, özgürlük geçemez.”
@stratejivefikirler

Şeffaflık Yok, Hesap Soracak Kimse de Yok
Türkmenistan, dünyada en az şeffaflık gösteren ülkelerden biri.
Dünya Bankası, IMF gibi kuruluşlar, ülke verilerine ulaşamıyor.
Bağımsız denetim yok, serbest medya yok.
Devlet kurumları ile holdingler iç içe geçmiş durumda.
Bir avuç elit, milyonlarca insanın kaderini belirliyor.
Bu düzen, sürdürülebilir değil.

“Bilgi saklanıyorsa, güç tek elde toplanıyordur.”
@stratejivefikirler

Türkiye'nin Sessiz Varlığı
Türkmenistan ile Türkiye arasında dil, din, tarih birliği var.
Ama bu kardeşlik, ekonomik ilişkilerde henüz potansiyelini tam gerçekleştirebilmiş değil.
Türk müteahhitler, inşaat sektöründe varlık gösteriyor ama stratejik yatırımlar sınırlı.
Türkmenistan’ın Çin’e olan bağımlılığını dengelemek için Türkiye'nin daha stratejik adımlar atması gerekiyor.

“Kardeş, zenginliğe değil; zayıflığa ortak olandır.”
@stratejivefikirler

Çöl Saraylarının Gölgesinde Fakirlik
Başkentin gösterişli yapıları, mermer binalar ve altın yaldızlı heykeller...
Hepsi bir “görsel refah illüzyonu.”
Ama taşra halkı hâlâ temel sağlık hizmetlerine ulaşamıyor.
İnternet sınırlı, işsizlik yaygın, eğitim yetersiz.
Yani, zenginlik var ama ulaşılmaz.

“Görkemli saraylar, bazen halkın susturulmuş çığlığıdır.”
@stratejivefikirler

Sonuç: Zengin Ama Kırılgan, Güçlü Ama Yalnız
Türkmenistan, enerjide bir dev; ama kalkınmada bir cüce.
Ekonomisi dışa bağımlı, iç yapısı kapalı.
Eğer bu yapı değişmezse, doğal gaz zenginliği, bir istikrar temeli değil; çöküşün bahanesi olabilir.
Gelecek; sadece rezervlerle değil, vizyonla ve adaletle inşa edilebilir.

“Toprağın altı ne kadar zengin olursa olsun, yukarısı çoraksa hiçbir tohum yeşermez.”
@stratejivefikirler

Türkmenistan; ya şeffaflıkla, reformla ve çeşitlilikle yeniden doğacak…
Ya da zenginliğini mezar taşı gibi taşıyacak.
Seçim, artık sadece liderlerin değil; kardeş coğrafyaların da sorumluluğunda.