Cezmi Çiçek: Bugün bir ülkede enflasyonun yüksek olması, o ülkede ahlak çöküntüsüne de sebep olur

Kocaeli Haber- Nokta TV Genel Yayın Yönetmeni Gülşah Yücel Ay’ın sunduğu Şehirde Konuşulamayanlar programında gündemin en önemli başlıkları yorumlandı. Nokta Medya Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Cezmi Çiçek ve Nokta TV Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Akçaalan’ın değerlendirmeleri ile ekranlara gelen programda asgari ücret ve enflasyon konuları ele alındı.

KAMU HARCAMALARI

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Cezmi Çiçek, "Bugün bir ülkede enflasyonun yüksek olması, o ülkede ahlak çöküntüsüne de sebep olur. Enflasyonun yüksek olmasının en büyük sebeplerinden biri de aynı zamanda kamu harcamalarıdır. Şimdi enflasyonun yüksek olduğu bir ülkede asgari ücrete veya devlet memuruna veya özel sektör çalışanlarına istediği kadar zam yapsın. Zammı kontrol etme kapasitemizi yitirdik. Nedir zammı kontrol etme kapasitesi? Şimdi ben daha öncede örnek vermiştim, şimdi de farklı bir örnek vereyim. Diyelimki devlet asgari ücrete yüzde 25 zam yaptı. Refah payıyla birlikte yüzde 25/30 bandında bir beklenti var. Yüzde 30 zam yaptığı zaman devletin asgari ücreti belirlemeden 2 ay önce bazı ürünlerin fiyatlarıyla ilgili baştan sona çalışma yapması lazım.

"ŞÖYLE YANLIŞ BİR POLİTİKAMIZ VAR"

Ekmeğin fiyatı 10 lira Kocaeli’de, asgari ücrete yüzde 30 zam geldiği zaman bu ekmeğin asgari ücrete yapılan zamdan alacağı pay normalde 1 liradır. Yani ekmekçi şunu diyebilir, ‘asgari ücret zam geldi, ben 1 lira asgari ücrete düşen paydan zam yapacağım’ ama bizim esnafımız bunu yapmıyor. Şöyle yanlış bir politikamız var şimdi diyorki ekmek 10 lira, asgari ücrete yüzde 30 zam geldi ekmeğe yüzde 30 lira zam derdine düşüyor. Yani 13 lira olacak diyor. Aslında o asgari ücrete gelen zamdan dolayı ekmek 3 lira zam almıyor. Ekmek neden, asgari ücret neden zam alır biliyor musunuz? Bir fırının günlük diyelim ki 50 bin lira genel üretim giderleri var söz gelimi. Bu 50 bin lira elektriği, işçiliği, dükkanın kirasını, işçinin yemek parasını ve yemek parasını barındırır. Yani ana ham maddenin dışındaki, unun, mayanın, odunun dışındaki genel üretim giderleri dediğimiz bir kısım vardır bu o 50 bin lirayı o gün harcarsınız o 50 bin lirayla 500 ekmekte üretebilirsiniz, 2 bin ekmekte üretebilirsiniz. Bu ekmek başına düşen bir paydır. 1 işçinin maaşı 10 bin lira, hesapladık bizim 50 bin lira genel üretim giderimiz var. Bu 50 bin liradan pay alması lazım asgari ücret zammının.

"ZAM YAPMAMAK DAHA BÜYÜK AVANTAJ"

Genel üretim giderlerine bir zam geliyor, bizim buğdayımız zamlanmıyor. Tarım Mahsülleri Ofisi bana mesela 8 bin 600 liraya buğday verdi, diyelim ki fırıncıya da 9 bine un veriyor ya Tarım Mahsulleri Ofisi asgari ücrete zam geldi diye buğdaya da zam yapmıyor. Yani senin ham maddenin pahalanmaması lazım. Herkes genel üretim giderleri maliyetlerine bu asgari ücretin zammını koyarsa, un üretende o zammı koyar, ekmek üretende o zammı koyar. Ne olur o, bir buçuk lirayı geçmez ekmek başı. O da diyelim ki yüzde 15, devlet asgari ücrete yüzde 30 zam yapar ama bizim maliyetlerimizin yüzde 10/15 artması lazım. Ama bizde olmuyor bizde direk asgari ücrete gelen zammı bütün ürünlere bir anda yansıttığımız için asgari ücrete zam yapmamak daha büyük bir avantaj.

FİYAT İSTİKRARI YOK

Avrupa ülkelerinde, refah seviyesi yüksek ülkelerde asgari ücret zammı diye bir zam yoktur. Bugün Norveç’teki, İsveç’teki, Almanya’daki çalışanlar yıllardır aynı avro üzerinden asgari ücret alır. Ama onlarda suyun paketi 1 avroysa yıllardır 1 avrodur. Enflasyonun yüzde 3/4 ün üzerine çıktığı ülkeler çok büyük tehlike görürler. Mesela Amerika’da enflasyon oranları yüzde 3/4’ e çıktı neredeyse Amerikalılar ayaklanacaktı. Çünkü niye enflasyon dünyanın en tehlikeli şeyidir. Senin fiyat istikrarını yok eder. Ülkeye hakimiyetini kaybeder. Şimdi bir markete gidiyorsun, mandalina 10 lira. Başka markete gidiyorsun 6 lira, birine gidiyorsun 15 lira. Bunun sebebi enflasyon çünkü fiyat istikrarı yok.

"ASGARİ ÜCRETLİNİN CEBİNDEN ÇALMAYA BAŞLAR"

Biz ne kadar asgari ücretliye zam yaparsak yapalım, gelecek zamları önleyemediğimiz sürece şimdi adam alacak 1 ay maaşını, ikinci ay o 17 bin lirayı arayacak. 3 ay önce 17 bin lira maaş alıyordu ama 17 bin liraya söz gelimi 10 teneke yağ alıyorsa, asgari ücretine zam geldiği zaman 9 tenekeye düşüyor. Bir dahaki sene gelecek ya 8’e düşecek. Birebir enflasyon tek haneli rakama düşmediği sürece, 12 500 liraya emekli maaşı yükselmediği sürece, kamu harcamalarında devlet kısıtlamaya gitmediği sürece devlet isterse asgari ücrete yüzde yüz zam yapsın, asgari ücrete yapılacak zam işverene yarar, fabrika sahibine yarar, onun cebini daha çok doldurmaya yarar. Asgari ücretlinin cebinden çalmaya yarar. Yüzde 30 zam yaparsın, şimdi devletin yaptığı zamlara bakarsan asgari ücrete vereceği zammın çok çok üstünde zamlar yaptılar. Elektriğe, doğal gaza yüzde 38, cezalara yüzde 50. Yüzde 25 kira mecburiyeti koyulmuştu yüzde 60’a çıktı.

"BİZİM BİR AN EVVEL ESKİYE DÖNMEMİZ LAZIM"

Asgari ücret 30 bin lira olsa ne olur, asgari ücretlinin 10 bin lira kira ödediği evin kapısını ev sahibi çalar, ‘sen bana 10 bin lira verdiğin zaman 17 bin lira maaş alıyordun şimdi 30 bin lira alıyorsun 20 bin lira vereceksin’ der. Biz bunların önüne geçemediğimiz sürece, cezalarımız caydırıcı olmadığı sürece adam vicdansız, merhametsiz, bütün duygularını kaybetmiş. Çünkü biz toplum olarak kendi için yaşayan bir toplum haline döndük. Bizim bir an evvel eskiye dönmemiz lazım. Bu yapıyla asgari ücrete yüzde 30 zam yaparsın, 1 ay dediğim gibi alır sonraki ay yüzde 50 her şey zamlanır. Maaş yarıya düşer. Ülkede bunu yapabilecek iktidarın yerinde olsam, her şeyin fiyatını önceden belirlerim. Afaki zam yapanlara basarım cezayı" dedi.