Leylet-ül Kadir

KADİR GECESİ-ليلة القدر

Kur’ân-ı Kerîm’in indirildiği mübarek gece.

Müellif: M. SAİT ÖZERVARLI

Sözlükte kadir (kadr) kelimesi “hüküm, şeref, güç, yücelik” gibi anlamlara gelir. Dinî literatürde ise “leyletü’l-Kadr” şeklinde Kur’ân-ı Kerîm’in indirildiği gecenin adı olarak kullanılır. Aynı adı taşıyan 97. sûre bu gecenin fazileti hakkında nâzil olmuştur. Sûrede Kur’an’ın Kadir gecesinde indirildiği ve sözü edilen gecenin bin aydan daha hayırlı olduğu belirtilir. Müfessirler hayırlı olanın bu gecede yapılan amel olduğunu, bin ayın ise içinde Kadir gecesinin bulunmadığı bir süreyi ifade ettiğini belirtirler (Taberî, XV, 339). Ancak genel bir rakam konumunda bulunması ve ism-i tafdîlden sonra gelmesi dikkate alınarak bu sayının çokluktan kinaye olabileceğini söylemek de mümkündür (Mâtürîdî, vr. 895b; Mevdûdî, VII, 187). Kur’ân-ı Kerîm’in başka âyetlerinde de bin ve elli bin yıla tekabül eden “gün” kavramı kullanılmaktadır (es-Secde 32/5; el-Meâric 70/4).

Allah’ın insanlara peygamberler vasıtasıyla son hitabı ve nihaî mesajı olan Kur’an’ı indirmesi insanlığın hidayetinde bir dönüm noktası teşkil ettiği için bu olayın gerçekleştiği gece özel bir anlam taşır. Kadir gecesinin önemine işaret eden bir hadiste, önceki ümmetlerin uzun ömürlü olmaları sebebiyle fazla sevap kazanma imkânına sahip bulunmalarına karşılık müslümanlara Kadir gecesinin verildiği belirtilir (el-Muvaṭṭaʾ, “İʿtikâf”, 15). Kadr sûresinde bildirildiğine göre bu gecede Allah’ın izniyle melekler ve Cebrâil yeryüzüne iner ve gece boyunca yeryüzüne barış ve esenlik hâkim olur.

Kadr sûresinde verilen bilgiler, Kur’an’ın ramazan ayında (el-Bakara 2/185) ve bütün hikmetli işlerin kararlaştırıldığı mübarek bir gecede (ed-Duhân 44/3-4) indirildiğine dair âyetlerle birlikte ele alındığında Kadir gecesinin ramazan ayı içinde bulunduğu sonucu ortaya çıkar. Bu gecenin daha çok ramazanın son on veya yedi günündeki tekli gecelerde aranması gerektiğine dair hadisler (Buhârî, “Fażlü leyleti’l-Ḳadr”, 2-3; Müslim, “Ṣıyâm”, 205-220) gecenin tesbitiyle ilgili bazı ipuçları vermektedir.

Bir hadiste inanarak ve mükâfatını Allah’tan bekleyerek Kadir gecesini ihyâ edenlerin geçmiş günahlarının affedileceği müjdelenmiştir (Buhârî, “Fażlü leyleti’l-Ḳadr”, 1; Müslim, “Ṣalâtü’l-müsâfirîn”, 175-176). Yine başka bir hadiste Resûl-i Ekrem’in Kadir gecesinde, “Allahım! Sen affedicisin, affı seversin, beni de affet!” şeklinde dua edilmesini tavsiye ettiği belirtilir (Tirmizî, “Daʿavât”, 84; İbn Mâce, “Duʿâʾ”, 5). Bu sebeple müslümanlar, ramazan ayının son on gecesini ve özellikle âlimlerin çoğunluğunun işaret ettiği 27. geceyi, kulluk bilinci içinde ibadet ederek ve geçmişte yaptıkları hataları bir daha tekrarlamamaya kesin karar vererek geçirmeye özen gösterirler. (1)
(1) TDV İslam Ansiklopedisi, Kadir Gecesi Maddesi,24. Cilt sayfa 124-125, yıl:2001
Bu mübarek gece hürmetine kalbe gelen ilhâm’ı arz edelim efendim:

LEYLET-ÜL KADİR

Bu gece nüzûl etmiş , yüce Kur’ân-ı Mübin
Nurefşan bir lûtfusun , bizlere yüce dînin
Emsalsiz hediyyesi , biz biçare ümmete
Ol Rahmet Peygamberi , ‘Alemler Serveri’nin
Kadrine paha olmaz , hoş geldin Yâr-i Güzin..

Ol gece kâinat’ta şehrâyin-i muhteşem
Ruhâni ezkâr’ında sulehâ olur hem-dem..
Afv ü mağfiret diler nice mâsum muhsin fem
Biz günahkâr kullara açılsın bâb-ı kerem..

Bir melek ordusuyla iner Cibrîl-ü Emin
Rahmet ve gufran bulur serâpa rû-yi zemin
Meleklerle hem-zeban Urefâ-yı Müstakim
Ferâh ü ferec ile esenlik olur hâkim..

Seksen yıllık bir ömrün, hasenâtına bedel
Bu geceki dualar , istimdat , âh-ü enin..
Rabbimiz bağışlasın , biz biçare kulları
Niyazı hürmetine , yüz binler âriflerin
Bütün ervah muhtâcı, bütün beşer müştâkı;
Leylet-ül Kadr’e inen , rahmet hazinesinin…..
Hikmet ERBIYIK, Sultanahmet Camii, 27.04.2022

LÜGATÇE: nüzul: yukarıdan aşağıya inme, gelme gönderilme, nüzul-ü Kur’an: Kur’an-ı Kerim ayetlerinin ‘in vahiy yolu ile Hz. Peygamber efendimize bildirilmesi.
Nurefşan: Nur saçan, ışık saçarak parlayan, Server: Bir topluluğun en ileri geleni, başkan, reis, Peygamberlerin önderi, ulusu, Hz. Muhammed.
Paha: fiyat, değer, kıymet , Yâr-i Güzin: Seçkin sevgili, seçilmiş sevgili, gönlümüzün sultanı (şiirde Leylet-ül kadir)
Şehrâyin: Bayramlarda ve diğer önemli günlerde bir şehrin bayraklar ve ışıklarla süslenmesi şeklindeki şenlik, gösterişli şenlik, donanma:
Ruhâni : Maddî ve cismânî tarafı olmayan, mânevî. Ahiret inancı ile yapılmaya niyet edilenler
Ezkâr: zikirler, dualar Sulehâ: salihler, salih kullar, takva ve ibadette seçkin olan kulllar
Hem-dem : Birlikte bulunan, samîmî, canciğer arkadaş, Bir toplulukta bir grupta aynı anda aynı gaye için bir arada olanlar
Mağfiret: Allah'ın lütuf ve merhamet ederek kullarının günahlarını affetmesi, bağışlaması, yarlıgama:
Fem: ağız , fem-i muhsin: (Bilhassa tecvit ve mûsikîde) Güzel ve sağlam okuyan, tavır ve üslup sâhibi ağız
Bâb: kapı , bâb-ı kerem: Bağışlanma af dileme merhamete uğrama kapısı, Allah’ın CC kullarına ihsan ettiği merhamet ettiği zaman.
Cibrîl-ü Emin: Cebrail Aleyhisselam, Dört büyük melaikenin makamca en büyüğü, Peygamber Efendimizle ruhani alemde iletişim irtibat içinde olan melek, Kur’an ayetlerini Peygamber Efendimiz’e İzn-i İlahi ile dikte eden melek.
Gufran : Affetme, yarlıgama, merhamet etme, Serâpa : Baştan ayağa kadar, baştan başa, bütün, tamâmen
Rû-yi zemin :yeryüzü , dünya Hem-zeban : Aynı dilden aynı ağızdan konuşan
Urefâ : Ârif kimseler, ârifler, Müstakim : dosdoğru, Doğru yolda olan, doğru, dürüst, nâmuslu
Ferâh : Hoşa giden bir halden duyulan zevk, gönül açıklığı, sevinç, sevinme
Ferec : Sıkıntıdan sonra gelen kolaylık, kederden sonra gelen sevinç
Hasenât: İnsanların iyiliği için yapılan hayırlı işler, iyilikler İstimdat : Yardım isteme, imdâda çağırma
Âh-ü enin: âh ederek inlemek, yalvarmak, yardım dilemek
Ervah: Ruhlar muhtâc: ihtiyaç duyan, müştâk; Şiddetle arzu eden, özleyen, hasretini çeken, gönülden isteyen
Bin aydan hayırlı mübarek ‘Kadir Gece’nizi tebrik eder rahmet, inayet, mağfiret sıhhat ve selamet niyaz ederim.

Hikmet Erbıyık