Nisan Yağmuru-Mâ-Ü Nisan
Dr. Hikmet Erbıyık
Tüm YazılarıBirçok kültürler için yüzyıllardır süre gelen ortak görüşe göre Nisan ayında yağan yağmurun zirai mahsulat için bolluk ve bereket kaynağı olduğu ekinlerin en verimli şekilde büyüyüp boy atmasına sebep olduğu toplumda her kesim tarafından kabul görmektedir.
Her ne kadar zâhir manada yağmurun, yeryüzü sularının buharlaşarak semada su buharı şeklinde toplanan bulutların yoğunlaşıp soğuması sebebiyle meydana geldiğini biliyorsak da, bu, gözümüz önünde defalarca gerçekleşen bir yaratılış mu’cizesinden başka bir şey değildir. Yaratılış esnasında havada ve yeryüzünde bulunan birçok mineralle kudret-i Fatıra tarafından zenginleştirilip hayatî ihtiyacımıza imdat olarak gönderiliyor. (1)
Bu konu ile ilgili âyetler Kur’ân’da şöyle yer alır:
"Görmez misin ki Allah bulutları dilediği yere sürüklüyor. Sonra onları bir araya getirip üst üste yığıyor. İşte görüyorsun, bunlar arasından yağmur çıkıyor.”(2)
“Allah O’dur ki, rüzgârları gönderir de, bir bulut savururlar. Derken onu gökyüzünde nasıl dilerse öyle serer. Parça parça eder. Derken yağmuru görürsün. Aralarından çıkar. Derken onu kullarından kimlere dilerse döküverdi mi, derhal yüzleri güler.” (3)
Bediüzzaman Hazretleri bu âyetleri şöyle tefsir ediyor:
“Bulutlara bak. Yağmurun şıpıltıları mânâsız bir ses olmadığına ve şimşek ile gök gürlemesi boş bir gürültü olmadığına katî delil ise; hâlî bir boşlukta o acâibi icâd etmek ve onlardan âb-ı hayat hükmündeki damlaları sağmak ve zemin yüzündeki muhtaç ve müştak zîhayatlara emzirmek gösteriyor ki: O şırıltı, o gürültü gayet mânidar ve hikmettardır ki; bir Rabb-i Kerîmin emriyle müştaklara o yağmur bağırıyor ki, “Sizlere müjde, geliyoruz!” mânâsını ifade ederler.” (4)
Rumî takvime göre Nisan ayı 14 Nisan’da başlar, 14 Mayıs’ta sona erer. Milâdî 14 Nisan, Rumi 1 Nisandır. Rumi takvime göre 7 Nisan’dan sonra Nisan ayının sonuna kadar, yani 13 Mayıs’a kadar yağan yağmura Nisan Yağmuru denilir.
Nisan yağmurunda diğer aylardaki yağmurlara nazaran daha fazla şifa ve rahmet değerleri yüklüdür. (5)
Hazret-i Enes’e (ra) ait senenin ilk yağmuru ile ilgili şöyle bir rivayet vardır: “Hazret-i Peygamber (asm) ile beraberken yağmur yağmıştı. Hemen başını ve elbisesini açtı ve buyurdu ki: “Yağmur Rabbimin yeni yarattığı ve indirdiği rahmettir.” (6)
Mevlânâ Müzesi’nde halen sergilenen 34 kilo ağırlığında bronz üzerine altın gümüş kakmalı bir Nisan Tası vardır. İlhanlı Hükümdarı Bahadır Han tarafından 14. Yüzyılda Mevlânâ Dergâhına hediye edilmiştir. Mevlevîler Nisan tası adı verdikleri bu taslara Nisan yağmurlarını toplarlar, dergâhı ziyaret edenlere ikram ederlerdi. Nisan yağmurunun birçok derde şifa olduğuna inanılırdı.
Esasen Nisan tası geleneği bir Selçuklu başşehri iken Konya’da bilinen bir gelenekti. İnsanlar Nisan yağmurlarını bu taslarda toplarlar, hastalara şifa olarak dağıtırlar, yapılan yemeklerin içine katarlardı. (7)
Atalarımız, “Nisan yağmuru: Altın araba, gümüş tekerlek” diyerek de, “Nisan karı” değil ama “Nisan yağmuru” için müjde veriyor. Çünkü nisanda yağan yağmur, ürünleri bollaştırır; çiftçiyi zengin eder, tüketicinin de yüzünü güldürür. Benzer şekilde dünya edebiyatında da nisan yağmurları üzerine şiirler yazılmış, bu yağmurların getirdiği bolluk ve sevinç hep dile getirilmiştir. Örneğin bir İngiliz atasözü de benzer şekilde “Nisan yağmurları, mayıs çiçeklerini getirir” demekte.
Yine atalarımız yağışın tipine, yani yağışın kar ya da yağmur olup olmamasına bakmadan, “Mart’ta yağmaz, nisanda dinmezse sabanlar altın olur” demişler. Bu durum da şöyle açıklanıyor: “Mart oldukça soğuk bir aydır. Bu ayda yağmurun yağması ürün için iyi değildir. Nisan ise havaların ısınmaya başladığı aydır. Bu ayda yağacak bol yağmur ürün için oldukça faydalıdır, verimi artırır ve çiftçiyi son derece memnun eder.” (8)
Bitkilerin, sebzelerin, hububatın, bağ ve bahçelerin bolca suya ihtiyaç duyduğu, bitki ve ağaçların çiçek tozlarının, polenlerin, reçine ve eterik yağlarının rüzgâr ve hava akımıyla atmosfere karıştığı Nisan ayında yağan yağmurlar yeryüzüne bolluk ve bereket getirir. Yağmurla birlikte havada uçuşan bitki ve polen tozları yeryüzüne iner.
Ayrıca Nisan yağmurları içinde kullanılabilir demir olduğu için çok faydalıdır. Nisan yağmuru altında ıslanan insanların kanında demir oranının faydalı biçimde artış gösterdiği gözlenmiştir. Bu sebeple Nisan yağmuru altında ıslanmak sağlık açısından faydalıdır. Peygamber Efendimiz (asm) tavsiye ettiği için de sünnet bulunmaktadır.
Bazı yörelerde Nisan yağmurunu eline, başına, bedenine sürmek, hatta kaplarda biriktirip içmek veya yemeklerde kullanmak bu sebeple mübalâğalı bir yaklaşım değil, isabetli bir tutumdur.
Ancak Nisan yağmurunun bu faydalı özellikleri, hava kirliliğinin olmadığı kırsal bölgeler için söz konusudur. Hava kirliliği yaşanan kalabalık şehirlerde havada asılı bulunan çeşitli karbon ve kükürt parçacıkları ile birlikte çok sayıda zararlı kimyasal madde zerrecikleri yağmur suyuna karışıyor ve yağmur suyunun özelliğini bozuyor. (9)
https://www.yeniasya.com.tr/suleyman-kosmene/bir-sifa-ve-rahmet-kaynagi-nisan-yagmuru_430381, Süleyman Kösmene,27 Nisan 2017-05.04.2023.
Nur Sûresi: 43 ,
Rum Sûresi: 48
Sözler, s. 613.
https://www.yeniasya.com.tr/suleyman-kosmene/bir-sifa-ve-rahmet-kaynagi-nisan-yagmuru_430381, Süleyman Kösmene,27 Nisan 2017-05.04.2023.
Müslim 2/615, Ebu Davut 5/3309.
https://www.yeniasya.com.tr/suleyman-kosmene/bir-sifa-ve-rahmet-kaynagi-nisan-yagmuru_430381, Süleyman Kösmene,27 Nisan 2017-05.04.2023.
https://www.hurriyet.com.tr/nisan-yagmuru-altin-araba-gumus-tekerlek-17567318, Mikdad Kadıoglu, Nisan 18, 2011-05.04.2023
https://www.yeniasya.com.tr/suleyman-kosmene/bir-sifa-ve-rahmet-kaynagi-nisan-yagmuru_430381, Süleyman Kösmene,27 Nisan 2017-05.04.2023.
On bir ayın sultanı olan şu geçen mübarek Ramazan-ı Şerif bu yıl çok latif bir tevafukla bolluk ve bereket mevsimi Nisan ayı başını da kapsayarak ruh ve gönül ülkemizi şenlendirip ihya etmiştir. Nisan ayı nasıl ki mahsulâtımızın bereketle büyüyüp neşv ü nema bulmasını sağlayan Nisan yağmurları ile birlikte gelmekte öyle de Ramazan-ı Şerif dahi ahirette sünbüllenecek salih amellerin neşv ü neması için sanki bir Nisan Yağmuru yani meşhur tabirle Ma-ü Nisan’dır. Şimdi gelin Nisan Yağmuru - Ma ü Nisan’ın faziletini şiirin diliyle birlikte terennüm edelim:
NİSAN YAGMURU
Müşfik bir nazar ki âleme bakan
Rahmet damla damla süzülüp akan
Nisan yağmur demek yağmurla Nisan
Toprağa hayatın can suyu akan
Rüzgârın salınan yelpazesinde
Mest olup havayı koklarız her an
Gönlümüz zevklerin en tazesinde ,
Ne hayat doludur yağmurla Nisan
Her ağaç baharın süslü gelini
Giyinir yeşilin en güzelini
Nisan yağmurları her nevbaharda
Toprağa indirir rahmet elini
Âvâre işleyip gider dünyadan
Rabbim nimet sunar şükretmez insan
Almaz nasibini bunca gınâ’dan
En güzel nimettir şu Mâ-ü Nisan..
Dünya bostânına can Mâ-ü Nisan..
Bahar zenginliği eyler nebeân..
Cennet bağlarına kimler uzanan
Nereden can bulur Gülşen-i Cinân..
Her sene bir ihsan Dâr-ı Bekâ’dan
Bâki bağiştan’a hem Mâ-ü Nisan..
Sâlih amellerle münbit bir bostan
Cennet’e fidanlık Şehr-i Ramazan…..
Hikmet Erbıyık, 02.04.2023, Güzelce.
Lügatçe: Müşfik:şefkatli, şefkatle kucaklayan
Âvâre : Boş gezen, işsiz güçsüz (kimse), aylak, başıboş, kararsız, şaşkın, perişan
Gınâ : Zenginlik , Mâ-ü Nisan: Nisan Yağmuru
Nebeân : Büyüme, boy atma, çıkma, kaynaklanma, neşet etme
Gülşen-i Cinân: Cennet’teki gül bahçesi
Dâr-ı Bekâ: Ebedi ahiret alemi, ölümsüzlük, ebediyet, ebedîlik, bâkîlik alemi
