Prof. Dr. Aziz Çelik: Greve para harcamazsanız promosyon dağıtmaya çok para paranız olur

Türkiye’de sendikalaşma oranlarının yıldan yıla gerilediği bir ortamda, var olan sendikaların örgütlenme biçimleri ve üyeleriyle kurdukları ilişkileri tartışma yaratıyor.

TERMOS, HEDİYE ÇEKİ

Bazı sendikaların üyelerine kanunlara aykırı bir şekilde ‘promosyon’ adı altında termos, hediye çeki vs. dağıttığı iddia edilirken, Çalışma Genel Müdürlüğü 15 Ocak 2025'te işçi sendika konfederasyonlarına yolladığı yazıda promosyon ve para dağıtmanın hukuksuz olduğu uyarısını yaptı.

“ÜYE KAYDEDERKEN YA DA KAYBETMEMEK İÇİN”

Çalışma Ekonomisi Uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik bu tür sendikacılık türüne “promosyon sendikacılığı” derken, gazetemize yaşanan süreci anlattı.
“Sendikalar bu yönteme aslında üye kaydederken ya da diğer sendikalara karşı üye kaybetmemek için başvuruyorlar. Diğer sendikaların üyelerini çekmek için çok kullanılıyor. Çelik İş Sendikası termos dağıttı mesela. Yılbaşında vs. üyelerine sembolik hediye verebilirsiniz ama son zamanlarda birçok sendika bunu akıl çelmek için kullanıyor.”

“GREVE PARA HARCAMAZSANIZ PROMOSYON DAĞITMAYA PARANIZ OLUR”

Bu kaynakların nereden bulunduğunu sorduğumuz Çelik, “Greve, işçiye doğrudan para harcamazsanız promosyon dağıtmaya çok para paranız olur. Toplanan aidatları hiçbir şey yapmazsanız kaynağınızı buralara harcarsınız.

“SENDİKALAR GELİRLERİNİ ÜYELERİNE DAĞITAMAZ”

“Sendikaların hangi harcamaları yapacağı bellidir. Sendikalar gelirlerini üyelerine dağıtamaz yani promosyon sendikacılığı yapamazsınız. Termos, hediye çeki veriliyor, bunlar gelirleri dağıtmak anlamına geliyor bu yapılamaz. Örgütlenme yöntemlerinde bu yanıltıcı bir yöntem, bizi tercih edin karşılığında bunu vereceğiz demektir bu.

“SENDİKANIN İYİ OLMA ÖLÇÜSÜ TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİDİR”

Bir sendika açısından diğer sendikadan daha iyi olmanın ölçüsü haklar ve maaşlardır, imzaladığınız toplu iş sözleşmeleridir. Tabi bunları sağlayamayınca örgütlenmek için promosyon dağıtmak zorunda kalıyorsunuz. Türk Metal de 2015’te bir miktar kullandı bunu. Bazı sendikaların mali durumları çok iyi olduğu için promosyon sendikacılığı, promosyon dağıtarak ayakta kalıyor.”

ÇALIŞMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NÜN UYARI YAZISI

"Bakanlığımıza gerek doğrudan, gerekse CİMER sistemi üzerinden yapılan başvurularda; sendikaların üyelerine market çekleri/alışveriş kartları dağıttığı, nakdi destek sağladığı, promosyon verdiği ve bahse konu yardımları özellikle örgütlenme sorunu yaşadığı işyerlerinde yaptığına ilişkin birçok başvuru yapılmıştır. Ulusal basında konuya ilişkin çeşitli haberlerin yer aldığı da görülmüştür. Temel amacı; üye işçilerinin ekonomik, sosyal, kültürel hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek olan sendikaların, faaliyetlerinin de kanuna uygun olması gerekmekte olup kanunda yer alan istisnalar dışında üyelerine market çeki, alışveriş kartı, nakdi destek, promosyon vb. adlarla yardımlar yapılması ve bu yardımlar aracılığı ile örgütlenme faaliyetlerinde bulunulması, sendikal örgütlenmenin amacına ve Kanuna aykırılık teşkil etmektedir. Sendika gelirlerinin bu şekilde dağıtılması hukuka aykırı olup ilgili sendika yöneticileri açısından hukuki ve cezai sorumluluk doğurabilecektir. Bu bağlamda; yukarıda belirtilen hususlar çerçevesinde, sendika gelirlerinin; çek, promosyon, yardım vb. adlar altında dağıtılması şeklindeki Kanuna aykırı uygulamalardan vazgeçilmesi, aksi halde bu tür uygulamaların 'hukuki sonuçlar doğurabileceği hususu dikkate alınarak Konfederasyonunuza bağlı sendikaların konu hakkı da bilgilendirilmesi ve gerekli uyarıların yapılması önem arz etmektedir."