Polise karşı bozkurt yapan gençler… İşte bu yepyeni bir şey! Peki ama neden?

Bu sefer biraz uzun oldu ama büyük sorunlar için kısa yazılar mı yazalım? Söz veriyorum, vaktiniz boşa gitmeyecek…

Bu yazıyı yazmaya başlarken İstanbul Vefa Lisesi’nin önüne polis yığılıyor, Kadıköy Anadolu Lisesi’nde ise öğrenciler oturma eylemi düzenliyor. Kocaeli’nin en iyi okullarında öğretmenler plansız bir akıl tarafından toplu şekilde yer değiştirmeye tabi tutuluyor… Lise öğrencileri belki de ilk kez bu nedenlerle politize oluyorlar. İktidarın artık bir normal hâline gelmiş ortak akıldan yoksun, buyurgan tavrını henüz 15-16 yaşlarındayken deneyimliyorlar…

YENİ BİR DURUM VAR

19 Mart’ta İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması sonrasında Türkiye’nin dört bir tarafında demokratik haklarını kullanmak üzere sokağa çıkan halk arasında Türkiye için yepyeni bir durum vardı… Önümüzde yepyeni bir gençlik hareketi var, bunu konuşmak gerekiyor. İşin ilginç yanı sokağa çıkan gençlerin talepleri, Türkiye’nin geri kalan yaş ve kuşak sosyolojisinden farklı şeyler içeriyor, bunu anlamayan oyunu kaybedecek.

MESELE İMAMOĞLU’NU AŞTI

Öncelikle şunu söylemek lazım, Gezi Parkı protestolarını eleştiren birçok insan, “Mesele ağaç değil sen hâlâ anlamadın mı?” cümlesi üzerinde spekülasyon yapıp, “Mesele ağaç değilmiş işte gördün mü!” diyerek dünyanın en büyük sırrını çözmüş gibi davranıyordu. Aslında çözdüğü ve fakat anlamlandırmakta güçlük çektiği şey basitti. Evet, doğanın korunması da politiktir, ağaçların sökülmesi ya da dikilmesi, bir parkın alışveriş merkezi olması ya da park olarak kalması da politiktir. İnsanlar Gezi Parkı’nda politik gerekçelerle oradaydılar, katılan her yeni protestocu beraberinde başka bir politik gerekçeyle geliyordu… Yani evet, “mesele ağaç değildi” mesele mevcut düzendi. Bugün için de aynı şeyi söyleyebiliriz, mesele çoktan Ekrem İmamoğlu’nu aşmıştır. Evet kıvılcım oradadır fakat talepler, ortaya çıkan tablo bize büyük bir şeyle karşı karşıya olduğumuzu söylüyor!

POLİSE KARŞI BOZKURT YAPAN GENÇLER

Bilkent Üniversitesi’nden çok kıymetli İlker Aytürk hoca bir çalışma gönderdi, onun vesilesiyle haberdar oldum. Elimdekiçalışma Ankara merkezli Toplum Çalışmaları Enstitüsü’ne ait “Kim Bu Gençler? İmamoğlu Protestocuları Katılımcı Analizi, Ankara Örneği” başlıklı saha çalışması, hazırlayan ise Yağmur Uzunırmak.

Çalışmayı aktarmadan önce bir görsel hatırlatmak istiyorum.

Bozkurt yapan ve polisle karşı karşıya gelmeyi göze almış genç üniversite öğrencileri… Ve sonra bir görsel daha düşünün, CHP’li milletvekillerinden mikrofonu alıp kendisi konuşmak isteyen binlerce, on binlerce genç… İşte yeni durum budur, bir gençlik devrimi yaşanıyor! Gençlik konuşmak ve kendini anlatmak istiyor çünkü geleceksiz bırakıldılar.

EN GENÇ PROTESTOCU KİTLESİ

Çalışma 24-25-26 Mart 2025 tarihlerinde Ankara Kızılay’da toplanan ve 208 eylemciyle, yüz yüze görüşerek yapılmış. Eylemcilerin 35 yaş altı katılımcı oranı yüzde 94, 2 düzeyinde. TÜİK verilerine göre Türkiye genelinde 18-24 yaş aralığı oranı yüzde 10,3’ken, eylemciler arasında bu oran yüzde 70,2 olarak ölçülmüş. Bu aslında bize şunu söylüyor, kaldı ki raporda da aynıyla geçiyor, “ülke tarihinin en genç protestocu profili ile karşı karşıya olabiliriz”.

Eylemcilerin Türkiye’nin ekonomisine dair umudunun ölçüldüğü soruda 1 ile 10 puan arasında, yüzde 63.5’i “1” yani “çok daha kötü olacak” demiş.

KİME OY VERMİŞLER?

Bu genç eylemci kuşağı içinde, 2023 seçimlerinde oy kullanabilmiş olanlara oy verdikleri parti sorulmuş. Yüzde 46.9’la CHP, yüzde 15, 9 Zafer Partisi, yüzde 5,3’le İYİ Parti ve yüzde 4,4 oranında TİP cevabı verilmiş. Türkiye genelinde yüzde 2,23 almış Zafer Partisi, genç eylemci kitlesi içinde yüzde 15 alırken, yüzde 1.7 alan TİP, eylemci kitlesi içinde yüzde 4.4 oranına ulaşarak bize başka bir şey söylemiş olabilir mi? Olabilir. Türkiye’de yaşanan uzun süreli ekonomik kriz, sığınmacı sorunu gibi başlıklar gençlik içinde hem solu, hem sağı besliyor.

GENÇLER İLK SIRAYA HANGİ SORUNU KOYUYOR?

En önemli sorulardan birisi ise “Türkiye’nin çözülmesi gereken en önemli sorun nedir?” sorusu ankette. Gençler tahmin edemeyeceğiniz şekilde ekonomi değil, yüzde 54,3’le adalet cevabını vermişler. Türkiye genelinde anketlerde her zaman ekonomi ilk sorun olarak ortaya çıkarken, gençler adalet demiş. Bunun birkaç sebebi olabilir. İlki gençler henüz üretim ilişkilerine dahil olmadığı ve sorumlulukları yetişkinlere göre daha az olduğu için ‘ekonomiyi’ ilk sıraya koymamış olabilirler. İkincisi ise, bir genç için gelecek henüz gelmemiştir ve orası ulaşılması gereken bir yerdir. Kariyerdir, maaştır, hayallerdir… Peki adalet olmadığı bir yerde gelecek olabilir mi? Ekonominin ne önemi vardır? Ankette buna uygun olarak ilk sıraya adaleti koymuşlar çünkü bu düzende eşit bir yarış olmadığının farkındalar. Diplomaları iptal edilebilir, eğitim hayatlarına çökülebilir, hak ettikleri işlere hak etmeyenler girebilir, gençler farkındalar!

EYLEME NEDEN KATILMUŞLAR?

Protestoculara eylemlere katılma motivasyonları sorulmuş, en önemli iki unsur: yüzde 60,6’sı gelecek kaygısı, yüzde 52,9’u ise hükümetin anti demokratik uygulamaları demişler. Bakın eyleme katılma motivasyonlarında Ekrem İmamoğlu’nun tutukluluğu yüzde 11 ile neredeyse son sıralarda… Bir şeyler anlamalısınız. Demek ki bu gençler kendilerini ifade edemiyorlar, kamuoyunda yok sayılıyorlar, endişeliler ve bir şeyler söylemek istiyorlar, İmamoğlu ise burada sadece bir araç rolünü görüyor.

KENDİLERİNİ İDEOLOJİK OLARAK NASIL TANIMLIYORLAR?

Sona ise en önemlisini bıraktım. Protestoculara ideolojik olarak kendilerini nasıl tanımladıkları sorulmuş. Yüzde 55’i Atatürkçü, yüzde 16’sı milliyetçi, yüzde 10’u sosyalist ve yüzde 9,7’si sosyal demokrat cevabını vermiş. Toplarsak yüzde 72’si, Atatürkçü/Türk milliyetçisi gençler var karşımızda. Şimdi anladınız mı polislerle karşı karşıya geldiğinde Atatürklü Türk bayrağı ve bozkurt işaretin kim neden yapıyor? Ve neden Cumhur İttifakı bu görüntüyü kabullenemiyor? Çünkü bu gençlik hareketi AK Parti-MHP ittifakının dayandığı bazı milliyetçi argümanların meşruiyetini sorgulatıyor…

Belki bir yazı daha yazabilirim, önemli bir konu.