Yuri Gagarin ile Kocaeli nasıl bir araya gelebilir?

Kocaeli çok ilginç bir kent. Kocaeli çok acayip bir kent. Yaşadığı kente yabancı binlerce insan bilmese bile, tarihin kıyısında köşesinde kalan çok ilginç olaylar yaşandı bu kentte. Size o ilginç olaylardan birini daha aktarma istiyorum.

Yuri Gagarin’i hepiniz bilirsiniz. 12 Nisan 1961'de Vostok uzay aracıyla uzaya çıkarak Dünya yörüngesinde turunu tamamladı. Böylece uzaya çıkan ilk insan olmayı başardı. Bu başarısıyla birlikte uzay çağını başlattı. Sovyetler Birliği’nin ulusal kahramanı oldu.

Şimdi diyeceksiniz ki Yuri Gagarin’in Kocaeli ile ne alakası var. Sözlerimin başında dedim gibi, Kocaeli çok ilginç bir yer, tarihinin çok enteresan kesişme noktalarından. Var efendim, Yuri Gagarin’in bile Kocaeli ile ilgisi var.

İkinci Dünya Savaşı bitmiş, dünya iki kutuplu bir hale gelmişi. Bir tarafta ABD, diğer tarafta ise SSCB. Soğuk savaş başlamıştı artı. Türkiye ise Kore Savaşı sonrası NATO’ya girerek tarafını belli etmişti. Artık Türkiye ABD’nin SSCB’ye karşı önemli bir noktası haline geldi. ABD, SSCB’ye karşı izleme ve istihbarat için üsler açmaya başladı. O üslerden biri de Karamürsel’de kuruldu.

Karamürsel’de bulunan yer, 1950’lerde Amerika ile yaptığımız ikili antlaşmalar ile kurulmuş bir Amerikan Üssüydü. Bu üssün aslında o gün pek bilinmeyen bir görevi vardı. Üssün içinde “fil kafesi” olarak adlandırılan teknik bir teçhizat bulunmaktaydı. Ve bu teçhizat sayesinde Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği’ni dinliyordu.

Soğuk savaşta ABD ve SSCB arasında en önemli rekabet uzayda yaşanıyordu. Her iki ülkede uzay yarışında birlerine üstün gelmek için projeler hazırlıyordu. SSCB, dünya yörüngesine ilk uyduyu yerleştirerek ve bazı hayvanlarla yaptığı uzay deneyleri ile önde gidiyordu. SSCB, çok önemli bir deneme daha hazırlanıyordu, uzaya insan göndermek.

SSCB’nin büyük bir gizlilik içinde yürüttüğü projenin sonuna gelindi. Yuri Gagarin’in içinde bulunduğu Vostok 1 roketi, 12 Nisan 1961 tarihinde fırlatıldı. ABD’nin ne bu çalışmadan ne de roketin fırlatıldığından haberi yoktu.

Kocaeli’nin bu durumla ne ilgili var peki derseniz işte tam da bu anda devreye gidiyor Karamürsel’deki Amerikan üssü. Çünkü dünyayı değiştiren o ilk seferi ABD, Karamürsel’deki bu üs sayesinde haberi olmuştu.

Karamürsel'deki Amerikan üssünde bir anda büyük bir telaş yaşanmaya başladı. Üssün dev radar antenleri, kuzeyden gelen çok önemli bazı konuşmaları kaydetmekteydi. Bu konuşmalar, soğuk savaşta yepyeni bir dönemi açacak nitelikteydi. Karamürsel antenleri, Sovyetler Birliği'nin fırlattığı Vostok 1 roketinin rampadan çıkışını tespit etmişti.

Sovyetler Birliği, bu uzay aracını çok büyük gizlilik içinde fırlatmışlardır. Çünkü bu insanlı ilk uzay uçuşuydu ve büyük riskler vardır. Bir kaza olduğu takdirde bu büyük bir ihtimalle gizli tutulacak, başarıldığında ise Sovyet rejiminin zaferi olarak duyurulacaktır. Oysa Karamürsel üssü, füze daha rampadan fırlatılmadan, ilk konuşmaları kaydetmeye başlamıştı. Böylece Karamürsel Üssü insanlı ilk uzay uçuşunu Dünya üzerinde ilk öğrenen nokta oldu.

İşte yine Kocaeli ve tarihine en önemli anlarından biri ile kesişme noktası. Dediğim gibi, Kocaeli çok enteresan bir kent. Tarihi kazıdıkça altında daha yazılacak çok şeyler çıkacaktır.

Peki Karamürsel’deki Amerikan üssüne ne oldu diye sorarsanız, artık o da tarihinde sayfalarında yerini aldı. Kıbrıs çıkarmasını ardından 5 Şubat 1975 günü Amerika Birleşik Devletleri Türkiye’ye silah ambargosu uygulayacağını duyurdu. Bunun üzerine, 13 Şubat 1975′te Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin kurulduğu açıklandı. 25 Temmuz 1975’te ABD’ye nota verilerek savunma iş birliği antlaşmasının yürürlükten kaldırıldığı duyuruldu. Ve böylece Türkiye’deki bütün Amerikan tesisleri ve üslerinden Amerikalı askerlerden alınarak Türk Ordusunun gözetimine geçti.